Przejdź do głównej treści

Widok zawartości stron Widok zawartości stron

Widok zawartości stron Widok zawartości stron

maj 2018

20180522
Poprzedni tydzień
Następny tydzień

Edycja naukowa traktatu Francesca Petrarki "Secretum meum" (De secreto conflictu curarum mearum): przekład i opracowanie

Data: 22.05.2018 - 21.05.2022

Kierownik projektu: prof. dr hab. Maria Maślanka-Soro
Data rozpoczęcia realizacji projektu: 2018-05-22
Termin zakończenia: 2022-05-21

Narodowy Program Rozwoju Humanistyki; konkurs 85

Celem projektu jest naukowe wydanie pierwszego w Polsce przekładu traktatu łacińskiego w trzech księgach (1347-1353) autorstwa Francesca Petrarki pt. Secretum meum (Moja tajemnica). Jest to jedno z najbardziej znanych (choć nie w Polsce) dzieł pisanych prozą prekursora włoskiego Humanizmu. Ze Wstępu wynika, że nie zamierzał go szerzej rozpowszechniać, ale zdaje się temu przeczyć jego staranna forma, wiele nawiązań do literatury antycznej czy pism Augustyna oraz samego Petrarki i, przed wszystkim, próba stworzenia własnej autobiografii duchowej oscylującej pomiędzy wyznaniem i mistyfikacją, która wynosi doświadczenie subiektywne do rangi uniwersalnej i obiektywnej prawdy. Nawiązuje ona w znacznym stopniu do historii nawrócenia św. Augustyna w Wyznaniach, który w traktacie pełni ważną rolę jako rozmówca Francesca i zarazem jego mistrz. Od początku do końca mamy tu bowiem do czynienia z dialogiem (na wzór Cycerońskich Rozmów Tuskulańskich, z których pochodzi wiele cytatów i kryptocytatów), a w nim żywą dyskusję na temat kryzysu moralnego Francesca wynikającego z fałszywego postrzegania siebie i otaczającej go rzeczywistości, z którego Augustyn będzie się go starał wyprowadzić. Dialog będący formą dysputy, starcia się dwóch racji, może być tu rozumiany jako uzewnętrznienie konfliktu wewnętrznego autora: Augustyn uosabia ideały, do których Petrarka dążył, a Francesco słabości i błędy, z którymi ten zmagał się przez całe życie.

Secretum to nie tylko tekst filozoficzno-egzystencjalny. Petrarka porusza w nim też inne treści, zwłaszcza przemyca swoje poglądy na temat poezji (na przykładzie Eneidy Wergiliusza) w dążeniu do prawdy i roli odbiorcy w odczytywaniu jej metaforycznych sensów, przy czym aktualny wydaje się pogląd, że czytelnik dysponuje pewną swobodą w tym względzie, która nie jest jednak tożsama z anarchią interpretacyjną. Z tym wiąże się też (nie po raz pierwszy w literaturze włoskiej) dostrzeżenie pewnej ciągłości pomiędzy kulturą antyczną i chrześcijańską.

Przekład traktatu został poprzedzony obszernym wieloaspektowym Wstępem wyjaśniającym szereg kwestii szczegółowych, a także osadzających to dzieło w twórczości Petrarki oraz w kontekście kulturowo-historycznym. Tekst przekładu został opatrzony objaśnieniami o charakterze źródłowym, intertekstualnym, historyczno-kulturowym, filozoficzno-teologicznym oraz językowym.

Włączenie tego dzieła Petrarki w obieg polskiej humanistyki (szeroko pojętej: od filologów poprzez adeptów kierunków filozoficznych, zwłaszcza etyki i antropologii) umożliwi w większym stopniu niż dotychczas prowadzenie badań nad jego recepcją w literaturze i kulturze polskiej.