W latach 2012-2019 działania na rzecz podnoszenia jakości kształcenia realizowane były na dwóch poziomach: ogólnouniwersyteckim i w jednostkach prowadzących działalność dydaktyczną (= głównie w wydziałach).

Poziom uniwersytecki

Za politykę projakościową odpowiadał Rektor, działający za pośrednictwem kilku Pełnomocników Rektora oraz dwóch Stałych Komisji (Senackiej i Rektorskiej). Za wdrażanie systemu zapewnienia jakości odpowiedzialny był Uczelniany Zespół Doskonalenia Jakości Kształcenia.

Poziom wydziałowy

Wydział Filologiczny tworzyły trzy kierunki: neofilologia (obejmująca filologie nowożytne o statusie specjalności), filologia klasyczna i kulturoznawstwo. Powołano Wydziałowy Zespół Doskonalenia Jakości Kształcenia. Za jakość kształcenia na wydziale odpowiadał Dziekan.

Efekty kształcenia

Na podstawie wyznaczonych przez ministerstwo dziedzinowych efektów kształcenia każdy kierunek ustalił swoje efekty. W ramach największego kierunku neofilologia swoje ostateczne efekty ustaliły specjalności (= poszczególne filologie). Efekty specjalności odwoływały się zatem do efektów kierunku (nazywanych popularnie „wydziałowymi”) i do efektów ministerialnych.

Sprawozdawczość wewnętrzna

Corocznie na wydziale powstawały raporty kierunkowe, dokumentujące jakość kształcenia. Na raport kierunku neofilologia składały się cząstkowe raporty (= z poszczególnych filologii) powstające w instytutach. Raporty kierunkowe były przekazywane Rektorowi.

Wzór raportu („Raport z przeglądu programów kształcenia”) opracowano na wydziale, na podstawie wytycznych określonych dla całego UJ.

Ocena zewnętrzna

PKA: W wyniku wizyty Polskiej Komisji Akredytacyjnej w 2015 r. ocena największego kierunku neofilologia stała się w praktyce oceną całego Wydziału Filologicznego.

Rankingi: W rankingach instytucji szkolnictwa wyższego Wydział Filologiczny UJ był porównywany z innymi wydziałami filologicznymi w Polsce.

III. Jak jest teraz, czyli struktura systemu jakości kształcenia na UJ od roku 2019 i jego podstawowe założenia

W wyniku istotnych zmian, które zaszły w szkolnictwie wyższym jednostki organizacyjne Uniwersytetu Jagiellońskiego zyskały swobodę w kształtowaniu własnej polityki jakościowej, a to jednocześnie oznacza przejęcie odpowiedzialności za jej przeprowadzanie.

Struktura systemu jakości kształcenia na UJ

Zakłada ona obecność czterech wzajemnie przenikających się poziomów: uniwersyteckiego, wydziałowego, kierunku i przedmiotu. W działanie systemu zaangażowani są wszyscy członkowie społeczności akademickiej, ale na każdym poziomie są osoby formalnie odpowiedzialne za jego funkcjonowanie:

· poziom uniwersytecki: Rektor oraz Pełnomocnik Rektora ds. jakości kształcenia (obecnie: dr hab. Radosław Rybkowski, prof. UJ)

· poziom wydziału: Dziekan oraz Przewodniczący WZDJK i Pełnomocnik/-cy ds. ewaluacji jakości kształcenia

· poziom kierunku (/programu): Kierownik kierunku

· poziom przedmiotu: Koordynator przedmiotu

Podstawowe założenia systemu jakości kształcenia na UJ

W systemie jakości kształcenia bierze się pod uwagę dwie perspektywy i dwa wymiary:

· perspektywa pracownika (jakość pracy) i perspektywa studenta (jakość studiowania),

· wymiar formalny (procedury, prawa, obowiązki) i wymiar nieformalny (postawy, wartości).

Doskonalenie jakości kształcenia przewiduje cykliczność procesu na każdym poziomie. Przykład z poziomu przedmiotu:

planowanie (przygotowanie kursu) > wykonanie (realizacja zajęć dydaktycznych) > sprawdzanie (hospitacje, OZD, podsumowanie, przygotowanie rekomendacji do zastosowania) > korygowanie (aktualizacja, weryfikacja metod i treści nauczania)

IV. System jakości kształcenia na Wydziale Filologicznym UJ od roku 2019

1. Poziom wydziałowy

Od 2019 roku Wydział Filologiczny liczy ponad 50 kierunków.

Ponieważ kierunki funkcjonują w ramach większych jednostek (= instytutów), w każdej z nich Dziekan powołał Pełnomocników ds. ewaluacji jakości kształcenia. Wraz z przedstawicielami studentów, doktorantów i pracowników administracji pełnomocnicy tworzą Wydziałowy Zespół Doskonalenia Jakości Kształcenia. Działania zespołu koordynuje powołany przez Dziekana Pełnomocnik ds. doskonalenia jakości kształcenia.

1.1. Wydziałowy Zespół Doskonalenia Jakości Kształcenia

Zadaniem zespołu jest analiza stanu jakości kształcenia na wydziale i podejmowanie działań zmierzających do jej doskonalenia, a w szczególności:

· analiza badań BSS, BKS, BNA, BPS, MLA, OZD oraz sporządzanie sprawozdań,

· opracowanie harmonogramu realizacji założonych celów,

· inicjowanie przedsięwzięć służących podnoszeniu kultury jakości kształcenia,

· upowszechnianie najlepszych praktyk dotyczących doskonalenia jakości kształcenia,

· wydawanie rekomendacji służących rozwiązywaniu problemów bieżących.

Zebrania zespołu odbywają się kilka razy w roku akademickim.  Poświęcone są sprawom bieżącym oraz realizacji cyklicznych zadań, którymi są w szczególności:  

· w październiku – nadzór nad przeprowadzeniem ankiety notującej roczne działania jakościowe kierunków oraz jej analiza;  

· w listopadzie – opracowanie wyników OZD jednostki; przekazanie wniosków dyrektorom;

· w grudniu – analiza ogólnouniwersyteckich badań ankietowych; przekazanie wniosków jednostkom (/kierunkom);   

· w styczniu – przygotowanie sprawozdania z działań jakościowych Wydziału, podjętych w minionym roku kalendarzowym;  

· w maju – weryfikacja aktualności danych w systemie USOS (np. monitorowanie wykluczania kursów z oceny zajęć); przygotowanie harmonogramu działań w kolejnym roku akademickim. 

Skład zespołu – por. Wydziałowy Zespół Doskonalenia Jakości Kształcenia

1.2. Pełnomocnik Dziekana ds. ewaluacji jakości kształcenia

W swojej jednostce podejmuje i monitoruje działania służące doskonaleniu jakości kształcenia, jest odpowiedzialny za gromadzenie i analizę danych, udziela wsparcia w zakresie interpretacji wyników badań, sporządza sprawozdania dla władz.

Wszelkie dokumenty, raporty, prezentacje, instrukcje dla pełnomocników znajdują się w witrynie Sharepoint „Wydział Filologiczny” (dostęp po zalogowaniu, z hasłem jak do poczty uniwersyteckiej).

Więcej: Zakres obowiązków Pełnomocnika Dziekana ds. ewaluacji jakości kształcenia

2. Poziom kierunku

Od 2019 roku dbanie o jakość prowadzonego kształcenia należy do kierunku studiów. O jej poziomie decyduje zaangażowanie wszystkich prowadzących zajęcia w ramach programu, nie tylko osób formalnie odpowiedzialnych za funkcjonowanie kierunku.

Wiedzę o stanie dydaktyki, o potrzebie wytyczania pożądanych celów, podejmowania trafnych przedsięwzięć i działań naprawczych kierunek czerpie z różnych źródeł. Jednym z nich są – dokonywane przez WZDJK i przekazywane uprawnionym osobom – analizy ogólnouniwersyteckich badań ankietowych. Dane dotyczące jakości kształcenia płyną także z własnych badań i przedsięwzięć podejmowanych na poziomie kierunku i na poziomie przedmiotu.

Dla potrzeb sprawozdawczości kierunek powinien zadbać o dokumentację potwierdzającą swoje działania projakościowe. Dążąc do zminimalizowania procedur biurokratycznych, na Wydziale Filologicznym zdecydowano się pozostać przy jednym takim dokumencie (por. niżej). Jest to opracowana przez WZDJK cykliczna ankieta notująca podejmowane inicjatywy, ich realizacje i rezultaty.

Ocena wewnętrzna, czyli ankieta kierunku

Wszelkie informacje na temat jakości kształcenia zbiera coroczna ankieta, stanowiąca dokument wewnętrzny każdego kierunku. Ankietę wypełnia każdy prowadzący zajęcia w ramach programu, a osoby funkcyjne odpowiadają też na dodatkowe pytania. Ankieta ma dwa cele:

· Jest dla kierunku rodzajem wewnętrznego raportu, poświadczającego roczne działania jakościowe. Tym samym stanowi punkt wyjścia do dalszych analiz i decyzji.

· Jest pomocna podczas sporządzania sprawozdań dla podmiotów zewnętrznych.

Stworzony przez WZDJK wzór ankiety jest udoskonalany zgodnie z potrzebami i wskazówkami płynącymi z jednostek. Ankieta może być samodzielnie modyfikowana przez kierunek.

Wzór ankiety z roku ak. 2020/2021

Oceny zewnętrzne

· CWD: Dane z ankiet wszystkich kierunków są podstawą wysyłanego do CWD corocznego sprawozdania z działań jakościowych wydziału. Poziom jakości kształcenia w obrębie kierunków wpływa zatem na obraz całego wydziału.

· PKA: Polska Komisja Akredytacyjna dokonuje oceny kierunku. Jednym z istotnych kryteriów oceny jest polityka jakości kształcenia. Por. VI. Ocena programowa PKA

· Rankingi krajowe i międzynarodowe: Kierunki porównywane są w rankingach instytucji szkolnictwa wyższego. Ocena kierunków przypisanych do danej dyscypliny przekłada się na ocenę dyscypliny i tym samym na ocenę uczelni.

Efekty uczenia się (dawniej: efekty kształcenia)

W 2019 roku każdy kierunek Wydziału Filologicznego podjął decyzję o przypisaniu do dyscypliny zgodnej ze swoją charakterystyką i na podstawie wyznaczonych przez ministerstwo dziedzinowych efektów uczenia się ustalił własne. Zatem efekty kierunku odwołują się tylko do efektów ministerialnych.

Rozporządzenie MNiSW w sprawie efektów uczenia się

2.1. Kierownik kierunku

Zadaniem kierownika kierunku jest czuwanie nad realizacją programu studiów i poprawnością informacji odnoszących się do kierunku i programu, proponowanie i monitorowanie zmian programu, współpraca przy sporządzaniu raportów dotyczących programu i jakości kształcenia.

Więcej: Zakres obowiązków kierownika kierunku – Wydział Filologiczny

2.2. Koordynator kierunku

Koordynator kierunku to (na ogół) pracownik administracyjny, którego zadaniem jest wprowadzanie w system informatyczny danych oraz aktualizacja zmian dotyczących programów, kursów, sylabusów, osób prowadzących zajęcia.

3. Poziom przedmiotu

Nad realizacją przedmiotu oraz poprawnością jego sylabusu czuwa koordynator przedmiotu.

V. Badania ankietowe

Wszystkie badania ankietowe mają charakter anonimowy. Na stronie UJ Jakość kształcenia publikowane są raporty z badań ogólnouniwersyteckich (dostępne dla osób uprawnionych). Analiza danych pochodzących z badań należy do podstawowych zadań pełnomocnika ds. ewaluacji jakości kształcenia. Por. też: Nasze działania

BKS = Badanie Kandydatów na Studia

Badanie ma na celu monitorowanie opinii i ocen osób rekrutujących się na wszystkie poziomy studiów, w tym sprawdzenie, z jakich źródeł informacji korzystają najczęściej. Realizowane jest przez system Internetowej Rekrutacji Kandydatów. Częstotliwość badania: raz w roku, w okresie naboru na studia. Więcej.

BNA = Badanie Nauczycieli Akademickich

Celem badania, realizowanego od letniego semestru roku ak. 2019/2020, jest poznanie problemów i potrzeb wynikających z reorganizacji kształcenia wywołanego warunkami pandemii. Badanie realizowane jest za pośrednictwem ankiety elektronicznej. Częstotliwość badania: raz w roku. Więcej.

BPS = Badanie Programu Studiów

Badanie o charakterze pilotażowym ma na celu zebranie informacji na temat programu studiów danej jednostki dydaktycznej i obejmuje wszystkie osoby z aktywnym programem studiów. Realizowane jest za pośrednictwem indywidualnego konta USOSweb. Respondenci odpowiadają na jedno pytanie otwarte, mogą także dodać komentarz. Częstotliwość badania: raz w semestrze. Więcej.

BSS = Barometr Satysfakcji Studenckiej

Jest to badanie przekrojowe, zbierające opinie na tematy związane z różnymi aspektami procesu studiowania. W badaniu biorą udział wszystkie osoby studiujące. Ankieta w formie elektronicznej udostępniana jest za pośrednictwem Internetu. Częstotliwość badania: raz w roku. Więcej.

MLA = Monitorowanie Losów Absolwentów

Celem badania jest poznanie sytuacji absolwentów na rynku pracy. Realizowane jest przez wysyłanie maili z linkiem do ankiety. Czas badania od obrony pracy licencjackiej i magisterskiej: po pół roku, po trzech latach, po pięciu latach. Więcej.

OPA = Ocena Pracy Administracji

Badanie przeprowadzane do roku 2016 w systemie ciągłym za pośrednictwem USOSweb, gromadziło opinie studentów na temat pracy administracji. Obecnie badanie nie jest realizowane. Więcej.

OZD = Ocena Zajęć Dydaktycznych

Badanie służy monitorowaniu jakości prowadzonych zajęć dydaktycznych. Realizowane jest w formie elektronicznej ankiety, udostępnianej za pośrednictwem indywidualnego konta w USOSweb. Uczestniczą w nim wszyscy studenci, w tym doktoranci oraz słuchacze studiów podyplomowych. Ankieta jest całkowicie anonimowa, przeprowadzana z poszanowaniem zasady dobrowolności i poufności. Częstotliwość badania: po każdym semestrze.

Co podlega ocenie

Oceniane są wszystkie zajęcia dydaktyczne prowadzone przez pracowników w danym semestrze akademickim.

Cele oceny

Studenckie oceny stanowią istotny element analizy własnej pracy oraz okresowej oceny pracownika. Wnioski płynące z analizy danych pomagają w podejmowaniu decyzji na temat programów, realizowanych kursów i osób je prowadzących. Wysoko ocenionym dydaktykom przyznawane są nagrody za jakość pracy.

Kwestionariusz

Obowiązujący na Wydziale Filologicznym kwestionariusz składa się z pytań ogólnouniwersyteckich: 5 głównych oraz 6 dodatkowych, które pojawiły się po wprowadzeniu powszechnego nauczania zdalnego w czasie pandemii. W ankiecie jest także miejsce na komentarze, a dla celów statystycznych student odpowiada na dodatkowe pytanie o stopień uczestnictwa w zajęciach.

Pytania ogólnouniwersyteckie:

1. Czy dzięki prowadzącemu Twoja wiedza o przedmiocie została poszerzona?

2. Jak oceniasz umiejętność przekazywania wiedzy przez prowadzącego?

3. Czy prowadzący był gotów udzielić dodatkowych wyjaśnień w trakcie zajęć lub w godzinach konsultacji?

4. Czy prowadzący był przygotowany do zajęć?

5. Czy prowadzący przestrzegał przyjętych kryteriów zaliczenia zajęć?

Pytania dodatkowe:

1. Czy według Ciebie obciążenie pracą jest odpowiednie do liczby godzin i liczby punktów ECTS przypisanych do zajęć?

2. Czy materiały dydaktyczne udostępniane przez prowadzącego były pomocne w przygotowaniu się do zajęć?

3. Czy zastosowane formy pracy zdalnej były dostosowane do przekazywanych treści?

4. Czy podczas zajęć w formie zdalnej miałaś/-eś wystarczającą możliwość interakcji z prowadzącym?

5. Czy chciał(a)byś, aby w sytuacji braku zagrożenia epidemiologicznego te konkretne zajęcia odbywały się w formie zdalnej?

6. Wskaż, w jakim stopniu zajęcia zdalne odbywały się w formie synchronicznej (np. spotkania z prowadzącym poprzez wideokonferencję) lub asynchronicznie (udostępnianie materiałów, korespondencja z prowadzącym)

Wyniki ankiet

Uzyskana przez pracownika ocena jest średnią ocen odpowiedzi na pytania, ważoną przez liczbę oceniających dane zajęcia osób i wyrażoną w skali punktowej 0-100. Wyniki punktowe pozwalają przyporządkować pracowników do grup utworzonych według dwóch kategorii: opisowej i porównawczej.

Kategoria opisowa grupuje pracowników w oparciu o tradycyjnie pojmowane przedziały punktowe (0-20 pkt, 21-40 pkt, 41-60 pkt, 61-80 pkt, 81-100 pkt) i pozwala na ocenę wyniku (skala: 1-5) w odniesieniu do ideału dydaktyka, zdobywającego 100 punktów na 100 możliwych.

Kategoria porównawcza uwzględnia punkt odniesienia, którym jest poziom dydaktyki, stanowiący aktualną średnią na UJ. Wynik punktowy danego pracownika pokazany jest na tle innych pracowników, a jego pozycja na skali punktowej (1-100) pozwala na przyporządkowanie go do jednej z pięciu grup (znacznie powyżej średniej, powyżej średniej, średnia, poniżej średniej, znacznie poniżej średniej).

Dzięki wnioskom z analizy ankiet dyrektorzy otrzymują informacje na temat stanu dydaktyki w instytucie, co jest istotne przy inicjowaniu działań doskonalących oraz podejmowaniu decyzji kadrowych.

Więcej.

VI. Ocena programowa PKA

W ewaluacji jakości kształcenia zwraca się szczególną uwagę na:

· program studiów,

· kadrę,

· infrastrukturę,

· współpracę z otoczeniem,

· umiędzynarodowienie,

· wsparcie studentów.

Kryteria oceny programowej PKA:

Kryterium 1. Sposób konstrukcji programu studiów oraz jego zgodność ze standardem kształcenia: koncepcja, cele kształcenia, efekty uczenia się;

Kryterium 2. Realizacja programu studiów: treści programowe, harmonogram realizacji programu studiów oraz formy i organizacja zajęć, metody kształcenia, praktyki zawodowe, organizacja procesu nauczania i uczenia się;

Kryterium 3. Warunki przyjęć na studia i weryfikacji osiągania efektów uczenia się, w tym na etapie egzaminu dyplomowego;

Kryterium 4. Poziom kompetencji i doświadczenia kadry prowadzącej kształcenie (w tym rozwój i doskonalenie);

Kryterium 5. Dostosowanie (i doskonalenie) infrastruktury wykorzystywanej do realizacji programu studiów do potrzeb i celów kształcenia;

Kryterium 6. Relacje z otoczeniem społeczno-gospodarczym w odniesieniu do programu studiów;

Kryterium 7. Umiędzynarodowienie kształcenia;

Kryterium 8. Wsparcie studentów w procesie uczenia się (także rozwoju społecznego, naukowego, zawodowego);

Kryterium 9. Dostępność i jakość informacji o studiach;

Kryterium 10. Sposoby doskonalenia jakości kształcenia i ich skuteczność.

Tabela

W przygotowaniu raportu samooceny pomocne są jednostki CWD:

kryteria oceny jednostki CWD	Program	Kadra	Umiędzynarodowienie	Współpraca z otoczeniem	Wsparcie studentów	Infrastruktura	Informowanie
Biuro Doskonalenia Kompetencji		√
Biuro Karier				√
Dział Rekrutacji na Studia	√						√
Dział Obsługi Studentów Zagranicznych			√
Dział Obsługi Studiów	√					√	√
Dział Spraw Stypendialnych					√
Dział Spraw Studenckich					√